Patriotyczny komiks o walce o niepodległą Polskę

Autorem scenariusza do 152 stronicowego, kolorowego, wydanego w formacie a4 komiksu „Srebrni na szlakach Niepodległej” jest Michał Konarski, a autorem rysunków Hubert Ronek. Za koncepcje i konsultację historyczną odpowiada historyk z IPN Tomasz Łabuszewski (autor wkładki historycznej do komiksu).

 

Album „ukazuje losy jednej z wielu polskich rodzin, rozdartych pomiędzy trzy państwa zaborcze. Ich przedstawiciele – trzej kuzyni: Mikołaj, Jan i Kacper Srebrni, wychowani w duchu patriotycznym przez seniora rodu, powstańca styczniowego dziadka Melchiora – muszą sprostać wyzwaniom I wojny światowej. Ten konflikt międzynarodowy, w którym w trzech różnych armiach walczyły miliony Polaków (często wbrew własnej woli i przeciwko sobie), rodził także realne nadzieje odzyskania niepodległości. O różnych, skomplikowanych i krętych drogach prowadzących do wolnej Polski opowiadają trzy odrębne historie kuzynów. Są one reprezentatywne dla losów tysięcy Polaków, biorących tak jak oni udział w inicjatywach niepodległościowych. Mimo różnych doświadczeń wszyscy bohaterowie spotykają się w jednym Wojsku Polskim, aby stawić czoła najazdowi bolszewickiemu w 1920 r”.

 

Z kart albumu „Srebrni na szlakach Niepodległej” czytelnicy dowiedzą się o powstaniu styczniowym, Żuławach Śmierci, koszmarnych realiach I wojny światowej, Polakach w armii państw zaborczych i aliantów, Republice Ostrowskiej (utworzonej podczas I wojny światowej przez Polaków w zaborze pruskim), polskiej armii pod dowództwem Dowbor-Muśnickiego, Józefa Hallera, Ignacym Paderewskim, walkach z bolszewikami, Ukraińcami, Legionach, Dywizji Strzelców Polskich, Józefie Piłsudskim. Każda z części komiksu wzbogacona jest wkładką historyczną.

 

Jak pisałem w artykułach o komiksach historycznych, przez dekady, najpierw w PRL, a potem w postkomunistycznej III RP, komiks był pogardzaną formą narracji. Negatywny wizerunek komiksów w PRL kształtowały uprzedzenia komunistów wobec komiksu jako środka wyrazu kojarzonego z USA. Te uprzedzenia w Polsce pogłębiało to, że w PRL zamknięte przez komunistów granice, cenzura, brak wolnego rynku, odpowiadały za to, że większość Polaków odcięta była od kultury zachodnioeuropejskiej, w której komiks przestał być tylko prymitywnym medium kierowanym do dzieci, a stał się sztuką kreowaną przez najwybitniejszych grafików i scenarzystów (np. Federico Felliniego).

 

Oddział Warszawski Instytutu Pamięci Narodowej znany jest z publikacji wielu cennych prac przybliżających czytelnikom kulisy najnowszej historii Polski. Prócz książek, wydawane są też przez warszawski IPN i komiksy, w formie nawiązującej do artystycznego komiksu europejskiego. Do tej pory doskonałe, ale niezbyt optymistyczne, albumy o AK i Żołnierzach Wyklętych kierowane były do starszego czytelnika.

 

Bardziej optymistyczna, seria komiksów „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego 1939–1944” (która dziś stała się kontynuacją wydarzeń opisanych w albumie „Srebrni na szlakach Niepodległej”) kierowana jest do młodszego pokolenia, choć niewątpliwie wzbudzi ona uznanie i u dorosłych miłośników komiksów historycznych, zwłaszcza za świetną warsztatowo formę, i niebanalny pomysł na popularyzacje wiedzy historycznej i patriotyzmu.

 

Kolejne zeszyty serii „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego 1939–1944” oparte są na scenariuszach Tomasza Robaczewskiego. Autorem klasycznych dla komisów, przeznaczonych dla młodszego czytelnika, rysunków jest Huber Ronek. Każdy zeszyt kończy dwustronicowa wkładka historyczna autorstwa Tomasza Łabuszewskiego (wybitnego historyka krytykowanego przez Piotra Zychowicza za gloryfikowanie żołnierzy wyklętych).

 

Pierwszy 42 stronicowy zeszyt serii „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego 1939–1944” „Obrona Grodna 1939” przybliża wiedzę o walce bohaterskiej polskiej samoobrony z Armią Czerwoną o to polskie miasto na Kresach. Bohaterem pierwszego albumu jest 14-letni harcerz Antek Srebrny, jego koledzy, koleżanka, i rodzina, oraz szpieg wroga Totenstein o specyficznych cechach antropologicznych.

 

W komiksie ukazana jest zadziwiająca decyzja sanacyjnych władz o niepodejmowaniu walki z sowietami, organizacja polskiej samoobrony wbrew decyzji sanacji, walki polskiej młodzieży z Armią Czerwoną, w tym i polska akcja sabotażowa na terenach zajętych przez sowietów, bieda pod sowiecką okupacją, oraz deportacje. We wkładce historycznej zawarte są informacje o zbrodniach sowieckich na Kresach.

 

„Ucieczka z nieludzkiej ziemi 1940” to drugi tom serii „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego 1939–1944”. Opowiada on o losach deportowanego Antka w Kazachstanie. Na kartach albumu ukazany głód i złe warunki życia na zesłaniu, terror sowieckiej władzy, przymusowa praca, realia wegetacji w kołchozach, przymusowej pracy w łagrach. Czytelnicy poznają historie Antka, który przez z kołchozu trafia do łagru, z którego wraz z jednym z łagierników ucieka. Wkładka historyczna przybliża czytelnikom realia eksterminacji Polaków pod sowiecką okupacją.

 

W trzecim tomie serii „Szczury Tobruku 1941” Antek, po ucieczce z łagru i wielotygodniowym marszu przez Azję dociera do Syrii, zostaje żołnierzem w polskiej Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich. Z wojskiem polskim trafia do Palestyny i bierze udział w walkach o twierdze w Tobruku. Wkładka historyczna opisuje losy polskich sił zbrojnych na zachodzie.

 

W czwartym tomie serii „Bitwa pod Monte Cassino 1944” Antek walczy w oddziale kontrwywiadowczym pod dowództwem generała Andersa. W oddziale Antka walczy też niedźwiedź Wojtek i zakochana w nim od lat koleżanka z Grodna Janka. Wysiłek zbrojny Polaków sabotuje znany z poprzednich części Totenstein. We wkładce historycznej czytelnicy znajdą informacje o polskim wysiłku zbrojnym podczas II wojny światowej w Afryce i we Włoszech.

 

Zeszyt 5. „Kocioł Falaise 1944 r.” przybliża młodym czytelnikom wiedzę o polskich agentach szpiegujących Niemców w okupowanej Francji, lądowania aliantów w Normandii, 1. Dywizji Pancernej, dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka, bitwie pancernej pod Falaise i Mont Ormel. Towarzyszami przygód Antka są jego przyjaciele Janka, Romek i Bartosz.

 

Zeszyt 6. „Operacja „Market Garden” 1944 r.” przybliża młodym czytelnikom wiedzę o szkoleniach polskich spadochroniarzy z 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego w Wielkiej Brytanii, największej operacji powietrzno-desantowej II wojny światowej – „Market Garden”, walkach o mosty na Renie. W tym albumie Antek, działając na terenie okupowanej Holandii, musi zdobyć lub zniszczyć plany napędu anty grawitacyjnego stworzone przez niemieckich inżynierów.

 

Siódmy album z serii „Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1944” to „Kierunek Wilhelmshaven 1945” opisuje kolejne przygody tytułowego bohatera i jego przyjaciół. Antek razem z 1 Dywizją Pancerną gen. Stanisława Maczka „Bacy” wiosną 1945 r. rusza w kierunku niemieckiej bazy marynarki wojennej w Wilhelmshaven. Po drodze – w Oberlangen – Polacy wyzwalają niemiecki obóz jeniecki. Zadanie bohaterów polega na schwytaniu oficera SS odpowiedzialnego za rabunek skarbów z Wawelu.

 

Ósmy z kolei album „Na partyzanckich ścieżkach 1946” opisuje jak Antek, zostaje wysłany przez generała Maczka do okupowanej przez sowietów i komunistów Polski z misją szpiegowską na rzecz polskich patriotów. Antek ze swoim kolegą Romanem przedostają się do Polski na statku z żołnierzami Polskich Sił Zbrojnych na zachodzie, którzy postanowili wrócić na ziemie polskie. Na ziemiach polskich są świadkami terroru i masowych grabieży dokonywanych przez Armie Czerwoną i NKWD, nawiązują kontakt z żołnierzami wyklętymi (Inką, Łupaszką, Żelaznym), wraz z którymi podejmują walkę z sowieckim okupantem i jego polskojęzycznymi kolaborantami.

 

Album „Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1946. Zeszyt 9. W matni 1946” opisuje ostatni fragment przygód głównego bohatera i jego przyjaciela Romana. Po wyrwaniu się z zasadzki NKWD w Gdańsku nawiązują kontakt z działaczami Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Z rozkazu ppłk. „Lotnego” biorą udział w niebezpiecznej misji ukrycia organizacyjnego archiwum, a następnie w przerzucie do ONZ memoriału opisującego zbrodnie sowieckie na terenie Polski. Komiks ukazuje poparcie Polaków dla podziemia antykomunistycznego, terror Rosji sowieckiej w powojennej Polsce, oraz sfałszowane referendum.

 

Komiksy sprzedawane są albo jako odrębne albumu, albo w pakiecie. Pakietowi komiksów towarzyszy gra planszowa oparta na fabule komiksu, wkładka historyczna, puzzle, oraz naklejki z dwunastoma naszywkami polskich oddziałów walczących podczas II wojny światowej w Afryce i we Włoszech.

 

Jan Bodakowski