Leśnica – jak pienińscy górale stali się Słowakami

0
0
0
/ wikipedia.pl

Rok niepodległości trwa dalej i czasu na rozważanie naszych granicznych porażek czasu 1918-1921 nigdy nie za mało. O ile o utracie polskich wsi na Spiszu i Orawie coś wiemy, ale zupełny mrok niepamięci spadł na wieś Leśnica miejsca osiedlania się małopolskich górali, których etnografowie nazwali pienińskimi, tuż przy Dunajcu. Informacji jest tak mało, że musiałem posiłkować się słowacką wikipedią.

Leśnica (słow. Lesnica, niem. Leschnitz, węg. Erdős, do 1902 Lesnicz) – wieś w północnej Słowacji (w historycznym regionie Spisz), położona w powiecie Lubowla. W 2011 liczyła 522 mieszkańców.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1297. Założona została przez rodzinę Görgey na terenie dzisiejszej Starej Leśnicy. W XV wieku istniała także Nowa Leśnica, co może świadczyć o szybkim rozwoju miejscowości. Od XVI wieku wieś stała się własnością zakonników z Czerwonego Klasztoru. Przez długi czas była odizolowana od świata – nie istniała żadna droga do tej miejscowości. Dzięki tej izolacji dobrze zachował się tutaj oryginalny folklor pieniński: dawne zwyczaje, styl budownictwa, ubiory, tradycje pasterskie ( obecną drogę do Wielkiego Lipnika przez przełęcz pod Tokarnią wykonano dopiero w 1967). W 1751 dotarli do niej przez Przełom Pieniński członkowie wiedeńskiej wyprawy naukowej. Pierwszą, bardzo wąską drogę wykonano w latach 1870–1875 ze Szczawnicy (tzw. Droga Pienińska). Dzięki tej drodze w XIX wieku Leśnica stała się popularna wśród kuracjuszy spacerujących pomiędzy Śmierdzonką (Smerdžonka, dziś część Czerwonego Klasztoru) a Szczawnicą. Wielokrotnie np. w swoich wierszach wymienia ją Maria Konopnicka. Kazimierz Łapczyński w 1862 pisał o Leśnicy:

zamieszkałą jest przez ludność polską, ale silnie naciskana słowackim żywiołem”.

 

Po I wojnie światowej wieś stała się przedmiotem sporu pomiędzy Polską a Czechosłowacją, co świadczy o świadomości działaczy narodowych o potrzebie zajęcia tego skrawka dawnego Królestwa Węgier. W 1918 r. wraz ze Spiszem została objęta polską akcją wojskowo-administracyjną i przy odrobinie sprytu mogła by w odrodzonej Rzeczpospolitej się ostać. Ostatecznie włączono ją do Czechosłowacji po nieszczęsnej konferencji w Spa w 1920 r.

 

We wrześniu 1938 Polska zaczęła coraz wyraźniej artykułować żądania terytorialne wobec Słowacji. 25 października 1938 polski konsul generalny w Bratysławie przedstawił władzom autonomicznej już wtedy Słowacji wyraźnie sformułowane polskie żądania. Władze słowackie zgodziły się na podjęcie rokowań, jednak przystąpiły do nich dopiero po polskiej groźbie najazdu zbrojnego, przekazanej rządowi w Pradze 31 października 1938 przez polskiego posła Kazimierza Papée. Do wymiany not dyplomatycznych doszło 1 listopada 1938. Polska narzuciła Czechosłowacji miesięczny termin wytyczenia granicy zgodnej z polskimi żądaniami. Pierwsze posiedzenie komisji delimitacyjnej odbyło się 16 listopada 1938 w Żylinie. Po tym jak 18 listopada doszło do starć polsko-czechosłowackich w rejonie Czadcy, a 24 listopada – do ataku miejscowej ludności na polską komisję w Orawskim Podzamku, polska delegacja zerwała rokowania. 25 listopada 1938 polskie władze oświadczyły władzom słowackim, że sporne tereny zostaną obsadzone przez polskie wojsko do południa 27 listopada. 26 listopada Słowacy ewakuowali swoje wojska i władze z tych terenów. 27 listopada pod Ždiarem doszło do potyczki wojsk polskich i czechosłowackich, 29 listopada – do starcia pod Smerdžonką. 25 listopada komisje polska i czechosłowacka (właściwie przedstawiciele słowackiej autonomii) spotkały się w Czorsztynie, 27 listopada rokowania zostały wznowione w hotelu „Maraton” w Zakopanem, zaś 1 grudnia 1938 podpisano umowę o przebiegu granicy.

Terytorium Leśnicy jakie przyłączono do Polski liczyło 14,25 km² z 479 mieszkańcami. 30 czerwca 1939 wieś weszła w skład gminy Szczawnica Wyżna.

Po 1 września 1939 wieś stała ponownie częścią Słowacji.

Od początku lutego 1945 r. polscy emisariusze i milicje zaczęli przenikać się w gminach wraz z istniejącymi słowackimi i polskimi komitetami krajowymi na spornych od 1918 r. terenach Konflikt zaczął przytłaczać przez okolicę, aż władze czechosłowackie poprosiły Armii Czerwonej o rozjemstwo licząc chyba na przesunięcie granicy na Orawie i Spiszu na swoją korzyść. Słowacka wikipedia podaje, ze przedstawiciele wojska sowieckiego dokonali spisu Leśnicy, który wykazał, że tylko 1% ludności wioski wybrało narodowość polską. 

Kolejna polska porażka.

Opr. Piotr Błaszkowski ma podstawie:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Le%C5%9Bnica_(S%C5%82owacja)
https://sk.wikipedia.org/wiki/Lesnica

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Spisz

 

Źródło: Piotr Błaszkowski

Najnowsze

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną