Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie

Polskie Państwo Podziemne dbały pomimo niemieckiej okupacji o porządek publiczny i bezpieczeństwo, bo dla niemieckiego „najeźdźcy chaos, znieprawienie, anarchizacja postaw części warszawiaków były czynnikami sprzyjającymi dodatkowemu zastraszeniu ogółu mieszkańców miasta i okolic".

Niemiecka okupacja demoralizowała Polaków - „potrzeba bojkotowania niemieckich przepisów prawnych, biernego i czynnego przeciwstawienia się władzy okupanta, choć były konieczne, to stwarzały niebezpieczeństwo wykształcenia nawyków, które przeniesione w przyszłość, do wolnej Polski, stanowić mogły niebezpieczeństwo dla jej rozwoju i bytu".

By przeciwdziałać demoralizacji wynikłej z niemieckiej okupacji „elity państwa konspiracyjnego walczyły [...] o przywracanie mieszkańcom Warszawy minimum bezpieczeństwa egzystencjalnego niezbędnego do przetrwania fizycznego i podtrzymania wzorców moralnych. Nawet jeśli walka ta była ograniczona, często nieskuteczna, a po części iluzoryczna, to pozostawała zauważalnym świadectwem moralności i żywotności narodu i państwa podziemnego, zwalczającego zarówno przestępczość pospolitą i bandytyzm, jak i szmalcownictwo, aż po szpiegostwo, kolaborację i zdradę".

 

Publikowane na łamach pracy „Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie" „artykuły stanowią przyczynki, syntezy aż po studia problemów. Niektóre są przede wszystkim podsumowaniem dotychczasowych badań, inne łączą wiedzę szerzej dostępną z nowatorskimi ustaleniami i nieznanymi szczegółami, wreszcie zamieszczamy w tomie i teksty o cechach pionierskich, wytyczające i wskazujące nowe kierunki badań. Lektura całości powinna stanowić przydatne uzupełnienie wiedzy dla zawodowych historyków badaczy, zarazem być może stanie się istotną pozycją dla wielbicieli Klio, w tym nauczycieli, studentów i dziennikarzy".

 

IPNtv: Spot promujący książkę „Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie"

https://www.youtube.com/watch?v=_xKPtWMyaU0

W opublikowanej na łamach portali Dzieje pl. recenzji pracy „Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie" Anna Kruszyńska zacytowała wstęp do pracy, w którym czytelnicy mogą przeczytać, że Warszawa pod niemiecką okupacją „okazała się szczególnym przykładem niechlubnego wzrostu przestępczości – tu bandytyzm, jak donosiły raporty tzw. policji delegackiej (Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa), przyjął rozmiary zastraszające; margines społeczny się panoszył. [...] Stosunkowo łatwy dostęp do broni, bieda, upadek morale, chaos polityczno-ideowy, przyzwolenie Niemców, a niekiedy ich inspiracja przyczyniały się z jednej strony do rozrostu połowicznie legalnych lub całkowicie nielegalnych interesów, a z drugiej – do zwiększenia liczby napadów i rozbojów z bronią w ręku".

Anna Kruszyński w swojej recenzji stwierdziła, że „faktem również było to, że oprócz walki w podszywającymi się pod konspirację bandytami, problemem okazało się także i dyscyplinowanie własnych środowisk".

 

Jak przypomina recenzentka portalu Dzieje pl., cytując recenzowaną publikację, „w grudniu 1943 roku w okupowanej Warszawie mieszkało ok. 950 tys. ludzi, a Polacy stanowili powyżej 95 proc. W drugiej połowie 1942 roku z Niemcami walczyło aktywnie minimum 60 tys. zaprzysiężonych konspiratorów. „Pomagali im i współpracowali z nimi w najprzeróżniejszy sposób (sabotaż, obserwacja, udostępnienie lokalu, wsparcie finansowe) niezaprzysiężeni, ale również bardziej czy mniej aktywni uczestnicy oporu, których było ok. 120 tys. – co razem daje ok. 19 proc. (180 tys.) mieszkańców zaangażowanych w prowadzenie walki. Z kolei kolaboranci, męty społeczne, paskarze stanowili ok. 30 tys. ludzi, tzn. nieco powyżej 3 proc. ogółu".

Spis treści pracy „Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie":

Słowo wstępne . 7

Grzegorz Górski „Wymiar sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego" 15

Bartłomiej Szyprowski „Wojskowy wymiar sprawiedliwości Armii Krajowej w Warszawie w czasie okupacji niemieckiej" 35

Robert Litwiński „Policja granatowa w okupacyjnej Warszawie w obronie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Od podległości wobec okupanta do współpracy z Polskim Państwem Podziemnym" 89

Monika Noszczak „Kedyw Okręgu Warszawskiego i Komendy Głównej AK w akcjach porządkowych i likwidacyjnych – wybrane zagadnienia" 123

Waldemar Grabowski „Państwowy Korpus Bezpieczeństwa – konspiracyjna policja Polskiego Państwa Podziemnego" 141

Robert Spałek „Ekspozytura Urzędu Śledczego PKB w Warszawie – kryptonim Start. Między okupacyjną rzeczywistością a mistyfikacją procesu stalinowskiego (1943–1951)" 167

Kazimierz Krajewski „Patologia w Polskim Państwie Podziemnym. Przestępczość pospolita żołnierzy ZWZ/AK w Warszawie" 217

Janusz Marszalec „Porządek i bezpieczeństwo publiczne w powstaniu warszawskim" 255

Sebastian Piątkowski „Przestępczość w okupowanej Warszawie w świetle polskojęzycznej prasy

niemieckiej" 271

Janusz Marszalec „Grupa ekspropriacyjno-likwidacyjna Andrzeja Popławskiego „Andrzeja Sudeczki" w podziemnej Warszawie 1943–1944. Między kondotierstwem, walką o niepodległość a mordem" 323

Henryk Piskunowicz „Batalion „Miotła" w okresie walki konspiracyjnej" 385

Paweł Kosiński „Bezpieczeństwo publiczne i porządek w Warszawie w dokumentacji niemieckiej" 415

Piotr Zwierzchowski „Sprawiedliwość wojenna i okupacyjna w filmie polskim" 451

Wykaz skrótów

Indeks osób

 

Jan Bodakowski