11 listopada 1673 r. wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego pokonały pod Chocimiem Turków. Dzisiejsze Święto Niepodległości to dobra okazja, byśmy cieszyli się zwycięstwami w naszej historii i przypomnieli tamto wydarzenie.

Utrzymanie poprawnych stosunków z Turcją było jedną z podstawowych zasad, jaką w swojej polityce zagranicznej starało się kierować Królestwo Polskie, a później Rzeczpospolita Obojga Narodów. Na początku XV w. na dworach europejskich Polskę uważano nawet za przyjaciela Turcji, a po tureckiej stronie pojawiały się plany sojuszy z Polską. Powolne zmiany zaczęły zachodzić od końca XV w. z chwilą przejęcia przez Turcję kontroli nad Chanatem Krymskim i nad wybrzeżem Morza Czarnego.

Nie przeszkodziło to jednak w utrzymaniu z reguły poprawnych stosunków między oboma krajami. Okres po Unii Lubelskiej i początek rządów królów elekcyjnych, nie przyniósł zasadniczych zmian. Stosunki pomiędzy państwami zaczęły zaostrzać się w XVII w. Prohabsburska polityka Zygmunta III, a także najazdy Tatarów na Polskę oraz a Kozaków na Turcję, powodowały pogorszenie wzajemnych relacji.

W sierpniu 1672 r. spadł na Polskę wielki najazd turecki. Wojska osmańskie zajęły Podole, Bracławszczyznę i część Kijowszczyzny. Turcy zdobyli także Kamieniec Podolski będący ważną twierdzą broniącą południowo-wschodnich kresów Rzeczypospolitej. W październiku 1672 r. został podpisany układ w Buczaczu, w którym Polska zobowiązała się do wypłaty haraczu sułtanowi.

Wiosną 1673 r. sejm odrzucił warunki pokoju podyktowane przez Turcję i postanowił kontynuować wojnę, uchwalając na jej prowadzenie odpowiednie podatki. Dowództwo powierzono hetmanowi wielkiemu koronnemu Janowi Sobieskiemu, który na czele 30 tys. armii wyruszył na południe.

Na początku lipca Husejn Pasza wraz z wojskami zajął dawny obóz polski pod Chocimiem. Położona w zakolu Dniestru twierdza posiadała naturalne walory obronne. Od strony lądu zabezpieczona była wałami ziemnymi i licznymi szańcami obronnymi. Turcy zgromadzili tu duże zapasy żywności i amunicji.

Wojska polskie obległy twierdzę chocimską w pierwszych dniach listopada 1673 r. Pierwsze ataki na pozycje tureckie przeprowadzone 10 listopada miały na celu rozpoznanie pola walki i rozmieszczenia sił przeciwnika.

Właściwa bitwa rozegrana została nazajutrz, gdy Sobieski uderzył na Turków zmęczonych pogodą, wykorzystując fakt, iż nie byli oni przygotowani na jesienne chłody. Tego dnia Sobieski osobiście poprowadził swe wojska do szturmu na obóz turecki. Po salwie armatniej piechota i dragoni wdarli się na wały, spychając nieprzyjaciela i wyrównując teren dla husarii.

Wobec paniki, jaka opanowała oddziały tureckie, Husejn Pasza zarządził ewakuację na drugi brzeg Dniestru. Jako że jedyny most został uszkodzony ogniem polskiej artylerii i załamał się pod ciężarem uciekających, spośród 35-tysięcznej armii do Kamieńca Podolskiego przedostało się zaledwie kilka tysięcy Turków. Reszta wojsk poległa bądź dostała się do niewoli.

Sam Husejn pasza ocalał, ale niebawem otrzymał od sułtana jedwabny sznurek, oznaczający rozkaz popełnienia samobójstwa. Po stronie polskiej starty były o wiele mniejsze – ok. 1200-1500 zabitych, w tym sporo oficerów, a także wielu rannych.

Zwycięski wódz, hetman Jan Sobieski, okrył się wielką sławą zwycięzcy. Rok później, triumf pod Chocimiem przyniósł mu polską koronę.

Bitwa chocimska, mimo że zakończona pełnym zwycięstwem Rzeczypospolitej, nie została wykorzystana militarnie, ani politycznie. Przełom w wojnie z Imperium Osmańskim miał jednak nadejść już za 10 lat, dzięki zwycięskiej bitwie króla Sobieskiego pod Wiedniem.

Paweł Brojek
źródło: husaria.jest.pl
na zdjęciu: „Bitwa pod Chocimiem”, obraz Franciszka Smuglewicza / fot. Wikimedia Commons