Tak ginęli prezesi Stronnictwa Narodowego

75 lat temu, 29 maja 1943 r. w zbiorowej egzekucji w ruinach getta warszawskiego, został rozstrzelany Stefan Sacha – poseł na Sejm RP, dziennikarz, działacz kresowy. Był kolejnym - po Mieczysławie Trajdosie - prezesem konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego zamordowanym przez Niemców za antynazistowską działalność. Stefan Sacha urodził się 26 sierpnia 1888 r. w Wojniczu w Małopolsce. Ukończył szkołę powszechną w Wojniczu i gimnazjum w Tarnowie, w którym w 1907 r. zdał maturę. W następnych latach studiował filozofię na uniwersytetach w Wiedniu, Krakowie i Londynie. Po wcieleniu do armii austriackiej, podczas I wojny światowej walczył na froncie rosyjskim i włoskim. Od listopada 1918 r., już jako polski oficer, pracował w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Nowym Sączu, a następnie został zdemobilizowany. Od czerwca 1920 r. pełnił funkcję zastępcy naczelnika Wydziału Prasowego w Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej. Jeszcze w tym samym roku przeniósł się do Torunia, gdzie został redaktorem naczelnym dziennika „Słowo Pomorskie”, organu prasowego Narodowej Demokracji na Pomorzu. Należał do Ligi Narodowej i wchodził w skład Zarządu Głównego Związku Ludowo-Narodowego. W listopadzie 1922 r. został wybrany na posła do Sejmu RP. W grudniu 1929 r. ponownie znalazł się w sejmie. W dwóch ostatnich kadencjach sejmowych był członkiem Klubu Narodowego. Jednocześnie działał w organizacjach społecznych, m in. w Bractwie Strzeleckim i Centralnym Komitecie Pomorskim dla Odbudowy Kresów Wschodnich. W 1933 r. opuścił Toruń i przeprowadził się do Gniezna, gdzie został redaktorem naczelnym pisma „Lech”. W 1935 r. przeniósł się do Warszawy, tam objął redakcję „Warszawskiego Dziennika Narodowego”. Od lutego 1935 r. aż do wybuchu II wojny światowej był członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego i sekretarzem Zarządu Głównego tej partii. Wchodził w skład tajnych struktur kierowniczych endecji, od 1934 r. – „siódemki”, a od 1936 r. –„dziewiątki”. Uważany był – obok Tadeusza Bieleckiego i Mieczysława Trajdosa – za czołowego przedstawiciela grupy „młodych”. Po wybuchu II wojny światowej przebywał w Lublinie. Po powrocie do stolicy na początku 1940 r. wszedł prezydium konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego, odpowiadając za sprawy propagandy. W maju 1941 r. został jego prezesem. Od czerwca 1941 r. reprezentował SN w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym będącym zalążkiem wspólnej platformy politycznej Polskiego Państwa Podziemnego. W 1942 r. prowadził rokowania dotyczące scalenia Narodowej Organizacji Wojskowej z Armią Krajową. 15 maja 1943 r., podczas niemieckiej obławy, został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Zginął dwa tygodnie później, rozstrzelany w masowej egzekucji w ruinach getta warszawskiego. Źródło: ipsb.nina.gov.pl