Doktryna polityczna Karla R. Poppera, której znaczenie wzrasta wśród rządzących elit w świecie, została opublikowana po raz pierwszy w Londynie w połowie lat czterdziestych XX w 1. K. R. Popper urodził się w 1902 r. w Wiedniu; Żyd, filozof, socjolog i politolog. Emigrant przebywający od 1935 r. w Anglii, w latach 1937-1945 w Nowej Zelandii. W latach 1945-1969 był profesorem w London School of Economics. Zmarł w 1994 r. Sięgając w historię, pierwowzór nowoczesnego społeczeństwa dostrzega Popper w starożytnych Atenach. Jest to społeczeństwo nie związane już więzami plemiennymi czy rodowymi, rytuałem religijnego tabu, ale zbiorowością indywidualnych jednostek, których wspólnotowość oparta jest na rozumowo przemyślanych i zaakceptowanych przesłankach. Społeczeństwo takie nie jest już hierarchiczne ale egalitarne. Demokracja jest ustrojową konsekwencją przyjęcia określonych założeń filozoficznych. Społeczeństwo ateńskie spełnia według Poppera kryteria społeczeństwa otwartego. Przeciwstawia się platońskiej wizji państwa, które było z kolei ustrojową propozycją pogańskiego filozofa na wojenno-ideowy zamęt w Helladzie w IV wieku p.n. Chrystusa 2. Przechodząc do czasów nowożytnych i sobie współczesnych Popper dokonuje krytyki filozofii Hegla i analizuje wpływ jego historycyzmu 3 na nacjonalizm niemiecki 4. Równocześnie rozwija swoje wcześniejsze przemyślenia, atakując nacjonalizm jako taki, nazywając go plemiennym trybalizmem, który jest wrogiem rozumu i społeczeństwa otwartego. Nacjonalizm apeluje do naszych instynktów trybalnych, do uczuć i przesądów, a także do nostalgicznego pragnienia zrzucenia z siebie indywidualnej odpowiedzialności, którą stara się zastąpić odpowiedzialnością kolektywu czy grupy 5. Popper krytykuje zasadę budowania państwa w oparciu o naród. Zasada państwa narodowego jest bezużyteczna i nigdy nie była jasna. Jest mitem. Jest irracjonalnym, romantycznym i utopijnym snem, snem o naturalizmie i kolektywizmie plemiennym 6. Na płaszczyźnie filozoficznej wychodząc z krytycznego racjonalizmu Popper uważa, że nie można poznać całej prawdy o świecie, a ludzkość jest w stadium wiecznego poszukiwania 7. Ani Boskie Objawienie, ani tradycja, rozum, zmysły, wyobraźnia i intuicja nie są w stanie dać odpowiedzi na pytanie o prawdę obiektywną. Ideałem da Poppera jest właśnie społeczeństwo otwarte, wierzące w rozum, wystrzegające się dogmatyzmu, otwarte na rozwój człowieka, wierzące w jedność ludzkości, rządzone przez demokratyczny rząd. Wszelkie ludzkie instytucje języka, obyczajów, prawa nie mają charakteru naturalnego, ale są dziełem człowieka podlegając konwencjonalnej umowie. Taka wizja społeczeństwa, a tym samym charakteru państwa, które je spaja, jest sprzeczna z nauką Kościoła Rzymsko-Katolickiego 8. Popper uważa ponadto, że instytucje demokratyczne zabezpieczają społeczeństwo otwarte przed wrogami, czyli tym co Popper określa tyranią i totalitaryzmem. W demokracji pełna ochrona mniejszości nie powinna rozciągać się na na tych, którzy gwałcą prawo, a zwłaszcza na tych, którzy namawiają do gwałtownego obalenia demokracji 9. Przy takim postawieniu sprawy, do rządzącej klasy politycznej, mającej charakter antychrześcijański i antynarodowy, należy ocena kto jest wrogiem. Największą zasługą Poppera w rozumieniu jego zwolenników jest pogodzenie marksizmu z demokratycznym systemem politycznym. Będąc w młodości komunistą, a do końca życia socjalistą, dokonał krytyki również marksizmu. Krytyka ta dotyczyła dogmatyzmu marksistów, zaszczepiając nieufność mas do demokracji. Samego Marksa krytykował za przejęcie heglowskiego historycyzmu, za nietrafność ekonomicznych i politycznych, admirując go jednocześnie, przez twierdzenie, że wiara Marksa była w najgłębszych swoich podstawach wiarą w społeczeństwo otwarte 10. Według Poppera w społeczeństwie otwartym jednostki dążą do zmiany swego położenia społecznego co prowadzi do akceptowanej przez niego walki klas. I dalej: tajemnica wpływu Marksa leży w jego radykalizmie moralnym; fakt ten sam przez się podnosi na duchu. Ów radykalizm moralny jest nadal żywy. Naszym zadaniem jest podtrzymać jego żywotność i nie dopuścić, by poszedł drogą na jaką kieruje go marksistowski radykalizm polityczny. Marksizm ,,naukowy" jest martwy. Marksowskie poczucie społecznej odpowiedzialności i umiłowanie wolności musi przetrwać 11. Popper proponuje inne rozwiązanie niż gwałtowny zamach czy rewolucja obalająca demokratyczne instytucje, de facto kształtujące i chroniące liberalne społeczeństwo. Przy pomocy działalności politycznej, tego co nazywa Popper cząstkową inżynierią społeczną, można restrukturyzować wszystkie instytucje społeczne, (...) możemy przezwyciężać największą praktyczną trudność wszelkiej rozsądnej politycznej reformy, a mianowicie zastąpić w realizacji naszego programu namiętności i przemoc przez rozum. Stwarza to możliwość osiągnięcia rozsądnego kompromisu i tym samym doskonalenia demokratycznych metod 12. W ostateczności, o czym Popper nie pisze, ma to doprowadzić do likwidacji (podobnie jak w komunizmie) religii, narodu i rodziny, bez skrajnych politycznych przesileń, które rodzą często opór i restytucja tradycyjnych wartości. Wiara Poppera w wolny rynek w połączeniu ze zdemokratyzowaną wizją marksizmu pozwoliła zafunkcjonować mu w świecie europejskiej lewicy. Zwłaszcza na początek lat siedemdziesiątych, czyli w okresie rozwoju eurokomunizmu przypada kampania propagandowa w wielu krajach świata na rzecz idei Poppera i jego osoby 13. Były kanclerz RFN Helmut Schmidt, którego Popper uważał za swego przyjaciela, przedstawił siebie w 1975 r. jako promotora odnowy socjaldemokracji niemieckiej w kierunku krytycznego racjonalizmu. Swoim towarzyszom partyjnym. Schmidt zalecał czytanie nie tylko Marksa, ale i Poppera 14. Popper brał udział w opracowywaniu SPD-owskiego „Projektu ekonomiczno-politycznego programu ramowego na lata 1973-1975”.   1. K.R. Popper, the Open Society and its Enemies ,vol. 1+2, London 1945 )wyd. Polskie: K.R. Popper, społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t.I-II, Warszawa 1993); 2. Tenże, The Poverty of Historicism, „Economica”, 1944 i 1945,(wyd. polskie: K.R. Popper, Nędza historycyzmu, Warszawa, 1989). 2. Tenże, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie,t. I, Warszawa 1993, s.109-117 i 208-210. 3. Historycyzm głosi, Ze dzieje społeczne są podporządkowane władzy ponadosobowych sił, które w nieubłagany i nieunikniony sposób wiodą od jednego do drugiego etapu historycznego; poznawszy te prawa można historię przewidywać, ale nie można jej dowolnie zmieniać. A. Chmielewski, Demoniczna siła Karla Poppera. Historia nie da się przewidzieć, „Polityka”, 25 XI 1995, nr 47, s.73. 4. R. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t.II, Warszawa 1993, s.44-66 i 68-86. 5. Tamże,s.57-58. 6. Tamże,s.59. 7. Chmielewski, Filozofia Poppera. Analiza krytyczna, Wrocław 1995,s.67-69. 8. Por. Encyklika Ojca Św. Leona XIII, Immortale Dei.O państwie chrześcijańskim, Jaidhof 1995. 9. K.R.Popper, op.cit, s.171. 10. Tamże,s.211. 11. Tamże,s.223. 12. M. Dobrosielski, W poszukiwaniu lepszego świata. Filozofia historii i polityki Karla R. Poppera, Olsztyn 1991, s.80. 13. T. Mendelski, Karol R. Popper: metodolog czy ideolog?. Warszawa 1978, s.13-14. 14. Chmielewski, op. cit., s.46. (fragment książki, która ukaże się niebawem w wersji elektronicznej)