Jednym z najbardziej znanych bohaterów powieści i opowiadań Chestertona jest detektyw w sutannie ksiądz Brown.

 

Przygody księdza Browna

Jak wskazuje wydawnictwo Fronda „ksiądz Brown to w historii literatury detektywistycznej postać porównywalna z Sherlockiem Holmesem czy Herculesem Poirot. Ewenementem jest, że bohater sensacyjnych opowiadań G.K. Chestertona to kapłan katolicki. W czasach, gdy powstawały owe utwory, angielskie elity opiniotwórcze przedstawiały katolicyzm jako religię irracjonalną, sprzeczną z rozumem. Tymczasem ksiądz Brown okazuje się mistrzem analitycznego rozumowania, które doprowadza go do rozwiązania wielu zagadek kryminalnych. Demaskując jednego z przestępców, bohater wypowiada charakterystyczne zdanie, że sprawcę zgubiło traktowanie religii katolickiej jak zabobonu a duchownych jak bezmyślnych funkcjonariuszy. Przygody księdza Browna ugruntowały renomę Chestertona jako autora książek sensacyjnych, dzięki czemu wybrany został przewodniczącym Brytyjskiego Klubu Pisarzy Detektywistycznych, w którym wówczas zasiadały takie tuzy literatury jak m.in. Agatha Christie".

Niewinność księdza Browna

„Scenerią opowiadań ze zbioru »Niewinność księdza Browna« są posiadłości francuskiej i brytyjskiej arystokracji. Przenikliwy ksiądz pojawia się w miejscach, w których dokonano zbrodni. Słynny detektyw podejrzewany o morderstwo, tajemnicza śmierć na przyjęciu, zwłoki pozbawione głowy i poeta, który rzekomo się zabił – to tylko niektóre ze spraw, z którymi mierzy się przenikliwy ksiądz detektyw. Brown jest świetnym detektywem, ponieważ jako kapłan jest doskonałym psychologiem. Nikt tak dobrze, jak on nie zna zakamarków ludzkiej duszy. I nikt tak nie potrafi przewidywać posunięć złoczyńców, jak skromny kapłan z Albionu".

Według cytowanego na stronie wydawnictwa Fronda Damiana Kopcia „opowiadania zawarte w tym zbiorku czyta się z prawdziwą przyjemnością – szczególnie jeśli czuje się nostalgię do klasycznych kryminałów i mniej wulgarnego świata, nieopartego na przemocy (werbalnej, fizycznej, psychicznej, politycznej, medialnych autorytetów). Krótka forma, oczywiście, nie pozwala na rozkoszowanie się rozbudowanym tłem wydarzeń i pogłębionymi sylwetkami postaci. Czasami jednak to, co niedopowiedziane, co jest zawarte w tle, świetnie uzupełnia wydrukowane słowa. Tak jest w prozie Gilberta Keitha Chestertona, która ma w sobie elegancję, ład, lekkość i piękno języka pisanego. Wcale nie tak łatwo o te cechy we współczesnych kryminałach, które niedoskonałości treści próbują nadrabiać mocno udziwnioną formą. Opowiadania Chestertona można podsumować jednym stwierdzeniem: kryminalne opowieści niesamowite".

 

Mądrość księdza Browna

„Drugi tom kultowych opowieści kryminalnych, w których zagadki rozwiązuje przenikliwy duchowny. Opowiadania wielokrotnie przenoszone na ekran, przyciągające jak magnes widzów na całym świecie w serialowej wersji BBC – tym razem w nowoczesnym i błyskotliwym tłumaczeniu Magdy Sobolewskiej. Bankierska rodzina i rabunek pod słońcem Toskanii. Fałszywy napad i wymuszony okup za fałszywe porwanie. Szpiegowska współpraca francuskiego oficera z niemieckim wywiadem – z dziwnym pojedynkiem w tle. A wszystko w rzeczywistości wygląda zupełnie inaczej, niż można byłoby sądzić po pozorach. I tylko jedna osoba jest w stanie przebić się przez tę grę pozorów – detektyw-amator, ksiądz Brown".

 

Człowiek, który był czwartkiem

„Powieść G.K. Chestertona ''Człowiek, który był czwartkiem'' zwyciężyła w jednym z najbardziej intrygujących współczesnych rankingów literackich. Zapytano mianowicie funkcjonariuszy brytyjskich służb specjalnych, jaki utwór XX wiecznej literatury oddaje najlepiej charakter działalności policji politycznej, tajnych operacji i ukrytej agentury. Wbrew oczekiwaniom zdecydowana większość respondentów nie wybrała żadnej z powieści Fredericka Forsytha czy Johna le Carré, lecz wskazała jednoznacznie na utwór Chestertona".

 

Człowiek, który wiedział za dużo

„W zbiorze opowiadań ''Człowiek, który wiedział za dużo'' do galerii ekscentrycznych bohaterów Chestertona dołącza kolejny dziwny bohater rozwiązujący skomplikowane zagadki kryminalne – brytyjski arystokrata Horne Fisher. W odróżnieniu od innych Chestertonowskich bohaterów, Fisher nie tryska energią i optymizmem – jest raczej przygnębiony i zgorzkniały. Powodem tego stanu jest znajomość ludzkiej natury. Udręczony własną wiedzą, obciążony jej brzemieniem, detektyw powtarza, że to, co wie, nie jest warte poznania. Bliższy mu jest z pewnością Marlowe z mrocznych kryminałów Chandlera niż Hercules Poirot z powieści Agaty Christie".

 

Kula i krzyż

„Druk powieści ''Kula i krzyż'' został w 1967 roku zablokowany przez Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk. Peerelowska cenzura uznała za zbyt niebezpieczną dla systemu tę opowieść o pojedynku między wojującym ateuszem a żarliwym katolikiem. Ich walka na śmierć i życie zamienia się z czasem w sojusz: „Odkryliśmy coś – mówi jeden z bohaterów – czego obaj nienawidzimy bardziej, niż kiedykolwiek nienawidziliśmy siebie wzajem". Książka G.K. Chestertona łączy w sobie sensacyjną i wartką akcję z angielskim poczuciem humoru, a także z ponad czasowymi pytaniami: o wiarę w Boga i pojmowanie Jego istoty".

 

Latająca gospoda

„Obowiązkowa Msza Święta w kościele w Beaconsfield oraz kufel dobrego angielskiego piwa w miejscowej gospodzie – oto jak dla G.K. Chestertona wyglądać musiała niedziela. Taki też właśnie obraz kreśli w swej Latającej Gospodzie, sowizdrzalskiej powieści, opartej na motywie buntu trzech kompanów wobec administracyjnego nakazu prohibicji. Na znak protestu wesołkowie przemierzają kraj z wielką beczką rumu i ogromnym kawałem sera, urządzając obok zamkniętych gospód szalone biesiady. Książka Chestertona to sprzeciw wobec postoświeceniowych „racjonalistycznych" trendów, które całe bogactwo ludzkiego doświadczenia chciałyby pozamykać w sztywnych ramach procedur i kodeksów".

 

Napoleon z Notting Hill

„Londyn przyszłości. Doskonale urządzona cywilizacja postępu, ogarnięta ideami ciągłej modernizacji. Demokracja jest już przeżytkiem. Polityka nie wyzwala namiętności. Monarchą można zostać wybranym w drodze zwykłego losowania. Królem zostaje więc Oberon Quin, wyjątkowy kpiarz, który dla żartu postanawia odwołać się do tradycji średniowiecznych podziałów dzielnicowych. Mimo upływu niemal stu lat od chwili jej powstania, powieść Chestertona wciąż zachowuje aktualność jako pochwała wolności i obrona naturalnego życia społecznego przed martwymi doktrynami".

 

Paradoksy Pana Ponda

„Paradoks to – jak wiadomo – sformułowanie zawierające zaskakującą myśl, przeciwstawiającą się obiegowym mniemaniom. Doskonale wie o tym tytułowy bohater Paradoksów Pana Ponda G. K. Chestertona. Autor zaprasza nas, abyśmy poznali tego niedoścignionego żonglera paradoksów, który potrafi przy okazji rozwiązać niejedną, mniej lub bardziej kryminalną zagadkę, wprawiając swoich wiernych przyjaciół (i czytelnika) w osłupienie".

 

Powrót Don Kichota

„Facecje, sensacyjne epizody, błyskotliwe zwroty i nieustannie obecny ton dobrodusznej kpiny – oto czym G.K. Chesterton bawi czytelnika na kartach Powrotu Don Kichota. Ciągle żartując, na pograniczu groteski i fantazji, demaskuje, niby mimochodem, paradoksy społeczne współczesnej mu Anglii, by wreszcie po mistrzowsku zakończyć opowieść szczęśliwym rozwiązaniem trzech wątków miłosnych".

 

Heretycy

„Heretycy" to praca „która od dziesiątków lat jest wznawiana na Zachodzie i cieszy się niezmienną popularnością. W pełnych uroku i dowcipu esejach G.K. Chesterton poddaje krytycznej analizie rozmaite opinie, postawy i światopoglądy, szeroko rozpowszechnione w literaturze i prasie. Lektura dla ludzi inteligentnych, lekka, ale dająca do myślenia".

 

Ortodoksja

„W Ortodoksji Chesterton, zaskakując trafnością i aktualnością spostrzeżeń, zaprasza czytelnika do jedynej w swoim rodzaju podróży – z domu wariatów do świata pełnego codziennych cudów i z dziecinnego pokoju na Kalwarię – poprzez wszystkie zawiłości, paradoksy i rewelacje chrześcijaństwa. Podczas tej podróży możemy razem z autorem, który opisuje swoje dochodzenie do wiary, odkrywać „niebezpieczny i podniecający" świat ortodoksji, by ostatecznie przekonać się, że wróciliśmy do domu".

 

Dla sprawy

„Jedna z najważniejszych książek w dorobku wybitnego angielskiego pisarza i publicysty. Jest w niej dowcip i humor, ale też wojowniczość, bo zawarte w niej eseje miały być z założenia polemiczne i kontrowersyjne. Chesterton, idąc pod prąd modnych idei, wyjaśnia przekonywająco, dlaczego porzucił protestantyzm, dlaczego świecki światopogląd nie wystarcza dla stworzenia cywilizacji, a także, dlaczego konformizm jest dziś nazywany odwagą, a bezmyślność stanowi typową i nieodłączną cechę współczesności".

 

Źródło i mielizny

„Źródło i mielizny" „to kontynuacja zbioru esejów zatytułowanego »Dla Sprawy«. Tym razem autor zamierzał pisać w tonie zupełnie poważnym, ale i tak wkradło się do tej książki sporo lekkiego humoru. Chesterton z właściwą sobie przenikliwością przygląda się rozmaitym przejawom współczesnego życia i kryjącym się za nimi ideom. Opisuje komunizm jako rozpasany ascetyzm, a kapitalizm jako głównego wroga rodziny. Chwali uroki pustelnictwa, wyjaśnia, czemu dzisiejsza ekonomia jest chora i czemu każdy powinien żyć trzysta lat. Zajmuje się historiografią i aliteracją, krytykuje fanatyczną pasję zakazywania oraz kontrolę urodzeń. We wszystkich tych kwestiach pokazuje, że ilekroć cywilizacja odchodzi od katolicyzmu, prędzej czy później odchodzi też od zdrowego rozsądku i popada w taką, czy inną ideologiczną obsesję. Wiara katolicka, twierdzi Chesterton, jest wiecznym źródłem, podczas gdy wiele nowoczesnych trendów to tylko zwodnicze mielizny".

 

Drzewa pychy

„Zbiór niepublikowanych dotąd w Polsce opowiadań Gilberta Keitha Chestertona. Jego wielbiciele znajdą tu wszystko, za co go kochają: świeże, poetyckie spojrzenie na świat, wyjątkowe poczucie humoru, wątki kryminalne i romantyczne, sugestywne opisy. Wśród zebranych utworów są zarówno dzieła młodzieńcze, jak i późniejsze, w większości niewydane za życia autora w formie książkowej, rozmaite pod względem objętości, gatunku i nastroju. Także dla tych, którzy Chestertona nie znają, jest to wspaniała okazja, by poczuć podmuch ożywczego wiatru, który dmie wprost z krainy Bożego szaleńca".

 

Obrona świata

„W tekstach pełnych humoru i pogodnego zdrowego rozsądku wybitny pisarz odnosi się do wielu współczesnych spraw. Zwyczajne zdarzenia, informacje w gazecie albo listy czytelników służą mu do ukazania, że codzienność, nad którą się nie zastanawiamy, kryje całe pokłady znaczeń, jakich się nie domyślamy się nie domyślamy"

 

Obrona człowieka

„Zbiór esejów, które łączy jedno: chęć uchronienia osoby ludzkiej przed zakusami pragnących ją pochłonąć systemów. W obronie konkretnego człowieka z krwi i kości – a więc w obronie każdego z nas – staje G. K. Chesterton. Jego głęboko personalistyczna wizja odwołuje się do wiary w zdrowy rozsądek, a zarazem otwiera nas na duchowy wymiar rzeczywistości".

 

Obrona wiary

„Jedna z najważniejszych książek w dorobku wybitnego angielskiego pisarza i publicysty. Jest w niej dowcip i humor, ale też wojowniczość, bo zawarte w niej eseje miały być z założenia polemiczne i kontrowersyjne. Chesterton, idąc pod prąd modnych idei, wyjaśnia przekonywająco, dlaczego porzucił protestantyzm, dlaczego świecki światopogląd nie wystarcza dla stworzenia cywilizacji, a także, dlaczego konformizm jest dziś nazywany odwagą, a bezmyślność stanowi typową i nieodłączną cechę współczesności".

 

Obrona rozumu

„Wybitny angielski pisarz z typowym dla siebie błyskotliwym humorem, czasem nabierającym cech humoru czarnego, opisuje przejawy współczesnego sposobu myślenia, wykazując, że są to w istocie przejawy bezmyślności. To nie moralność czy polityka są dzisiaj w stanie upadku — twierdzi Chesterton — lecz rozum. Nasza cywilizacja, jeśli ma przetrwać, musi na nowo odkryć sztukę jasnego, spójnego rozumowania".

 

Wiekuisty człowiek

„Wiekuisty człowiek to pełna rozmachu, erudycji i słownej wirtuozerii próba ukazania chrześcijańskiej wizji dziejów od czasów prehistorycznych aż po współczesność. Dzięki sile prozy Chestertona, jakby z lotu ptaka podziwiamy tragiczne i chwalebne losy ludzkości, by ostatecznie zmierzyć się z wyrastającą ponad całe dzieje postacią człowieka, którego pojawienie się na ziemi nadało ostateczny sens historii i który żyje nadal w założonym przez siebie Kościele. Ta książka od pokoleń umacnia wątpiących i niepokoi ateistów!"

 

Krótka historia Anglii

„Książka ujmująca dzieje Wielkiej Brytanii w kontekście cywilizacyjnym, religijnym i kulturowym. Wielu mieszkańcom Wysp Brytyjskich pomogła odpowiedzieć na pytanie: kim naprawdę jesteśmy my, Anglicy?"

 

Autobiografia

„G.K. Chesterton potraktował sam siebie dokładnie w taki sam sposób, w jaki traktował bohaterów innych swoich prac biograficznych: Browninga, Shawa czy Blake'a. Nie znajdziemy więc w tej książce prawie żadnych dat – poza datą urodzenia autora, a nawet i o niej udało mu się napisać z przymrużeniem oka. Zamiast ważnych faktów biograficznych otrzymamy zajmujące anegdoty. Dowiemy się sporo o rozmaitych ludziach, ale stosunkowo mało o głównym bohaterze. Własne życie stało się dla Chestertona jedynie pretekstem do ukazania... wojny idei!"

 

Jan Bodakowski